Het hebben van een duidelijk profiel in de retail is belangrijk. Consumenten moeten kunnen 'begrijpen' waar een winkel voor staat en dat geldt in het bijzonder als het om een keten gaat. Af en toe aanscherpen of bijsturen is noodzakelijk als je al langer bestaat want consumenten en markten veranderen en daar niet voldoende op inspelen kan je de kop kosten. Mede daarom zijn de laatste jaren een behoorlijk aantal bekende namen uit het straatbeeld verdwenen, met V&D als grootste kop-van-jut.
Ook het Blokker-imperium heeft daar last van. Leen Bakker werd gewoon verkocht, maar Bart Smit, Intertoys en Marskramer gingen failliet, werden overgenomen of kwakkelen in verkleinde vorm verder. Dit jaar werd zelfs afscheid genomen van de Blokker winkels en van het indertijd grote concern is niet veel meer over.
Toch zijn er naast de stuiptrekkingen ook oprispingen. Vorig jaar werd de woonwinketen Casa ('feelgoodproducten voor in het rond het huis') geïntroduceerd die in ruim 110 winkels van Xenos zou komen. Beide ketens zijn in eigendom van Ab en Els Blokker dus die winkels ombouwen was een kwestie van stuivertje wisselen. Van Xenos werd min of meer afscheid genomen en de keten zou in sterk afgeslankte vorm verder gaan. Tegelijkertijd werd het uit België afkomstige Casa als frisse nieuwkomer aan het straatbeeld toegevoegd. Nu, precies een jaar later, blijkt de expansie van Casa te stokken en wordt Xenos opnieuw leven ingeblazen.
Ik was vorig jaar bij de opening van de eerste Casa winkel en zag direct: niks bijzonders, niet onderscheidend en zeker niet vernieuwend. Afgelopen week kreeg ik de Casa nieuwsbrief binnen met de jongste aanwinsten en dat bevestigde de een jaar geleden gedane constatering: als je iets als nieuws brengt wat bij Kwantum al bijna in de uitverkoop ligt, dan ga je het niet winnen.
Het klinkt wat lullig, maar is wel realiteit: Casa wordt vanuit België aangestuurd en daar loopt men op woonmodegebied vrijwel altijd achter ten opzichte van Nederland. Ik vermoed daarom dat Casa binnen een paar jaar uit Nederland is verdwenen.
Dan Xenos. Dat is een rare winkel. Veel woonaccessoires, een hoop serviesgoed en een curieus aanbod van food, variërend van exotische kruiden tot standaard chocolade en chips. Xenos is een soort bazaar: tijd- en trendloos, een beetje rommelig, geen hoge kwaliteit, lage prijzen en soms met verrassende producten. Het is van alles een beetje, maar onmiskenbaar 'Xenos'.
Jaren geleden (er waren nog maar drie tv-zenders, vliegen was nog duur en internet moest nog worden ontwikkeld) studeerde ik culturele antropologie en tijdens een college vroeg eens een student aan de hoogleraar wat nu eigenlijk de bijdrage was van antropologen aan de samenleving. Tja, dat vroeg de professor zich ook wel eens af. 'Misschien heeft Xenos meer bijgedragen aan kennis over andere culturen dan tientallen jaren antropologisch onderzoek', was zijn voor ons als studenten alarmerende conclusie.
Nu kun je via talloze tv-kanalen en internet van alles te weten komen over andere culturen en vlieg je voor een habbekrats naar verre oorden. Daarmee is Xenos misschien minder exotisch geworden, maar toch nog steeds anders dan vele andere winkels. En Casa mag dan 'huis' betekenen, maar ik vrees dat de gelijknamige winkelketen over een paar jaar 'niet thuis' zal geven. Simpelweg omdat het een nietszeggende formule is.
Aribert Guiking