De consument spaart, bespaart en ontspaart tegelijkertijd en vooral dat is de reden waarom de omzetten in de retail kelderen, zo stelt ABN Amro in de jongste uitgave van de Sectorupdate Retail.
De laatste jaren zien non-food retailers hun afzet fors zien afnemen. Als oorzaak wordt gewezen naar een onzekere consument die de hand op de knip houdt of naar de opkomst van online winkelen waardoor consumenten de fysieke winkel zouden mijden. De hand op de knip houden wordt ook uitgelegd als de concretisering van de spaarzin van de Nederlanders. Dat beeld klopt niet, zo stelt ABN Amro in de actuele Sectorupdate Retail, een analyse die ieder kwartaal verschijnt.
Pseudo oorzaken
Een vastzittende huizenmarkt, verscherpte hypotheekvoorwaarden, toenemende werkloosheid en onzekerheid over de eigen toekomst, concurrentie van online aanbieders; allemaal ‘oorzaken’ waardoor de Nederlandse consument zijn geld niet uitgeeft in de winkel, zo willen veel winkeliers geloven. Bovendien zijn Nederlanders aan het sparen en dat werkt ook niet positief bij aan de omzet. ABN Amro ziet dat anders en staaft dat met cijfers.
Nederlanders lossen af
De rol van webwinkels in het teruglopende aantal verkopen in de fysieke retail is niet zo groot, zo stelt de bank. De groei is spectaculair en zet door, maar het totale aandeel van de online non-food retail is slechts 5,6% van de totale markt. Nederlanders zijn massaal aan het aflossen. Sinds augustus 2010 is het totaal aan uitstaand kredietvolume teruggebracht met ruim 10%, totaal ruim 2,7 miljard euro. Die daling beperkt zich niet alleen tot consumptieve schulden, maar is ook zichtbaar is bij uitstaande hypotheken. De aflossingen zijn de afgelopen jaren sterk toegenomen. In november 2012 leidde dat zelfs tot de allereerste krimp van het totale uitstaande Nederlandse hypotheekvolume.
Negatieve spaarquote
Ook het idee dat Nederlanders zouden sparen en daardoor geen geld in de winkel uitgeven, relativeert de bank. Het spaarsaldo stijgt weliswaar, maar de vrije spaarquote is de laatste jaren negatief. De vrije spaarquote is het aandeel in het beschikbaar inkomen dat niet gebruikt wordt om uitgaven te doen. Als bijvoorbeeld een beleggingsportefeuille wordt verzilverd, dan komt dit geld wel op een spaarrekening, maar heeft het geen invloed op de spaarquote. De groei van de spaarrekening komt immers niet uit het beschikbaar inkomen. Een andere reden waarom de vrije spaarquote negatief is, komt doordat het verzilveren van de overwaarde op woningen niet meer aan de orde is. Door het verzilveren van die overwaarde werd consumptie gefinancierd door middel van (hypotheek)schuld. Zo konden Nederlanders als collectief meer geld uitgeven dan zij verdienden. Hoewel het spaarsaldo dus toeneemt, zegt ABN Amro dat er vanwege die negatieve spaarquote zelfs sprake is van ontsparen.
Lichtpuntje
Hoe retailers hierop moeten inspelen? Dat weet de bank ook niet. De consument heeft minder ruimte om te besteden en als dat wel weer het geval is, is het ‘niet ondenkbaar dat schuldreductie zal overgaan in spaardrift’, zo stelt de bank. ‘Helaas is er geen ‘quick fix’ om het beschikbaar inkomen te verhogen, maar zal eerst de Nederlandse economie als geheel een verbetering moeten vertonen.’
Wat dat betreft ziet de bank wat lichtpuntjes want voor dit jaar zal er naar verwachting sprake zijn van een lichte groei van de Nederlandse economie. ‘Vanuit deze groei zullen uiteindelijk ook de binnenlandse sectoren langzaam aantrekken en kan er ook een voorzichtig herstel van de koopkracht optreden. Dit kan dan een opmaat zijn voor een geleidelijk en duurzaam herstel van de retailmarkt.’