Hoewel de boekverkoop in Nederland de laatste drie jaar licht is gestegen, is de trend van de laatste decennia neerwaarts gericht. Dat reflecteert zich in het interieur. Een boekenkast is niet meer een vanzelfsprekendheid, laat staan een statussymbool of een teken van belezenheid. Moderne 'boekenkasten' zijn vaak open rekken en het aloude metalen Tomado boekenrek (het ontwerp stamt uit 1958) past goed in dit beeld. Het is nog steeds te koop - veelal in zwart of wit - en je kunt een origineel via internet aanschaffen voor een driedubbele of nog hogere prijs. De kleurige metalen plankjes in rood, geel en blauw, opgehangen tussen zwart metaaldraad, passen prima in de al jaren voortdurende retrotrend.
Naast het rek van Tomado zijn er talloze sterk gelijkende systemen, ook veelal afkomstig uit de jaren vijftig. Een aantal merken bestaat niet meer en is alleen verkrijgbaar als pure vintage, maar bijvoorbeeld het in designkringen populaire Zweedse merk String is de laatste jaren sterk in opmars. String is behoorlijk aan de prijs en het kan goedkoper. In de bouwmarkt vind je verschillende systemen. Die werken ook allemaal volgens hetzelfde principe: een verticaal geplaatst frame met daartussen de plankjes.
Fetim ('toonaangevend bedrijf in producten voor woningverbetering') levert dergelijke wandsystemen, maar heeft ook losse planken die je blind aan de muur kunt hangen. Dan is zoiets niet meer een opbergsysteem, maar heet het shelving. Je hangt een paar 'plankjes' aan de muur, zet er een cactus, glazen vaas met 1 groen blad, een ingelijste foto of een shitsouvenir als storytellend product op en je bent helemaal van deze tijd. Wie het wat grover aan wil pakken, kan kiezen voor lange houten planken waarbij aan de zichtzijde de bast er nog aan zit; past lekker in de natuurtrend, maar is praktisch gezien wat minder handig.
Eigenlijk is het vreemd dat Pastoe - een echt kastenmerk - wel meelift op de retrotrend door oude staaldraad stoelen uit de jaren vijftig opnieuw uit te brengen, maar geen metalen wandrekjes à la Tomado heeft. Pastoe organiseerde in 2016 een wedstrijd voor een ontwerp van de kast van de toekomst en wat was het resultaat?
Bij de vijf geselecteerde ontwerpen zat een open kast, een dikke 'plank' met lade en een kast in de vorm van een plank op pootjes. In het laatste geval leek de 'kast' op een tafel met dubbel blad waartussen kleine dingen kunnen worden opgeborgen, maar liet de ontwerper weten dat 'de kast van de toekomst een plank is.' Op die plank kun je dan bijvoorbeeld je smartphone leggen (direct onder handbereik) en in de plank essentiële dingen zoals een oplader, vertelde hij er bij.
Ik moest hieraan denken toen ik de bij de Kruidvat liep op zoek naar een goedkoop oplaadsnoer, laverend langs puur functionele rekken en wandsystemen. Hier ging het niet om toekomstgericht design of hedendaagse shelving.
Hoewel, ik las dat Kruidvat een frisse website gaat krijgen en een mobiele app met een zogeheten smart shelf. Op die virtuele plank verschijnen producten nadat je wat hebt ingesproken. Als je ‘shampoo’ roept tegen de app, krijg je diverse shampoos in beeld die je vervolgens met een enkele vingerbeweging in het winkelmandje kunt vegen. De app is zo ingericht dat Kruidvat de getoonde artikelen op deze slimme plank kan afstemmen op de individuele gebruiker. Dus zo van de plank direct in je tas.
Als je dit leest, is een boekenplank ineens iets wat letterlijk en figuurlijk stamt uit een vorige eeuw.
Aribert Guiking