De afgelopen maand stond de retail volop in het nieuws en op bepaald niet gunstige wijze. Deze week ging de Macintosh Retail Group failliet, net als een deel van drogisterijketen DA, V&D staat half onder water omdat het in surseance van betaling verkeert en talloze andere retailers zitten in zwaar weer. Daarmee vergeleken doet de retail in de woonbranche het goed zoals blijkt uit recente cijfers van het CBS en brancheorganisatie INretail. Mede dankzij deze lobbyclub, met voorzitter Jan Meerman als boegbeeld, kwam er dit jaar de Retailagenda die minister Kamp in maart presenteerde. Hierin worden concrete suggesties gedaan aan allerlei partijen om gezamenlijk de retail ‘toekomstbestendig’ te maken.
Loonsverlaging doordouwen
Hoe je dat niet moet doen, zie je bij V&D. Al jaren kwakkelt het concern en met de komst van de nieuwe ceo John van der Ent in maart van dit jaar kwam er een sterke man die de koers voor de toekomst zou gaan uitzetten. Het eerste wat hij probeerde was een loonsverlaging van 6,8% bij het personeel door de strot te duwen om zo kosten te besparen. De rechter stak daar een stokje voor, maar het kwaad was al geschied. De geschoffeerde werknemers moesten het zinkende schip drijvende houden en daarbij natuurlijk wel aardig blijven voor de klanten. Vervolgens werden 400 mensen ontslagen want Big John wilde laten zien dat hij ballen had. Zo werd V&D, kleurloos in het productaanbod, nog verder uitgehold door te besparen op een essentieel onderdeel: de werknemers.
Onderzoeksrapport
Het personeel is in de fysieke retail een van de belangrijkste elementen om überhaupt succesvol te kunnen zijn. INretail verwijst momenteel op haar site naar een in september uitgebracht rapport van ‘zusterbedrijf’ WoonWerk: ‘Ontwikkelingen en toekomstverwachtingen in de woonbranche’. In het rapport (pdf) geven leden van INretail, allen retailer, antwoord op een aantal stellingen en uit het antwoord op een daarvan blijkt dat 93% van de ondervraagde ondernemers vindt dat ‘succes van de onderneming in sterke mate afhangt van het geluk van medewerkers.’ Tegelijkertijd geeft 19% aan dat dit in de praktijk wordt gerealiseerd. Er zit dus een behoorlijke discrepantie tussen droom en daad, tussen wens en uitvoering daarvan.
Flexibilisering
In juli kwam INretail tot een cao-akkoord voor de modebranche, een behoorlijk deel van de achterban van de brancheorganisatie. Jan Meerman meldde de overeenkomst vol trots in een column op de site. Inhoudelijk betekent het akkoord een verslechtering van de voorwaarden voor 100.000 werknemers, maar voor de werkgevers is het een positieve uitkomst. Dat zijn de leden van INretail. Onlangs werd er een cao-akkoord bereikt voor de supermarktbranche en ook hierbij is het geen goed nieuws voor veel werknemers, met name jongeren, nieuwkomers en tijdelijke krachten. Flexibilisering is in alle gevallen het toverwoord en in de praktijk betekent het vaker werken op tijden dat anderen vrij hebben en tegelijkertijd minder salaris.
Personeel = kostenpost
Ruimere keus in openingstijden van winkels zodat klanten kunnen komen op tijden dat het hen schikt, is een van de stokpaardjes van INretail. Meebewegen met maatschappelijke ontwikkelingen heet dat. Dat snap ik. Maar de meest onderscheidende factor in de fysieke retail, mensen van vlees en bloed, wordt vooral gezien als kostenpost, zeker wanneer de concurrentie overal aanwezig is. Werken in de winkel wordt niet ervaren als sexy en jongeren staan niet te springen om daar carrière te maken. Ze doen het uit noodzaak om wat bij te verdienen, maar dat lijkt mij geen ijzersterk toekomstbestendig businessmodel.
Klimaatverandering
Ondertussen kwakkelt V&D verder en wordt als een van de oorzaken van het naderende faillissement verwezen naar het warme najaar waardoor mensen geen winterkleding kochten. Tja, het klimaat verandert, zeggen meteorologen. Mocht (een deel van) het concern een doorstart maken dan is het hopen op een zomer met langdurig regen. Vakantievierders trekken dan vanzelf naar de steden om hun tijd te verdoen. Grote warenhuizen zoals V&D zijn daarvoor uiterst geschikt. Zo gaat daar, binnen een slecht werkklimaat, misschien toch de zon schijnen.
Aribert Guiking