In het Volkskrant Magazine van afgelopen weekend stond een aardig verhaal over Perzische tapijten. Volkskrant correspondent Thomas Erdbrink, al jaren woonachtig in Iran, doet verslag van een georganiseerde persreis naar een afgelegen plaats waar handgeknoopte Perzische tapijten worden gemaakt. Hij verbaast zich over het vele handwerk dat nodig is om zo’n tapijt te maken en vertelt er direct bij dat dergelijke kleden in Iran steeds minder worden verkocht. ‘Jonge gezinnen willen geen tapijt meer. Die willen laminaat’, zo schrijft hij. Omdat hij af en toe in Nederland is, weet hij dat hier in bepaalde kringen die oosterse tapijten hip zijn, maar dat is allemaal nepspul, veelal afkomstig uit China.
Tapijt als belegging
Sinds de jaren zeventig zijn in Nederland de meeste zaken die oosterse tapijten verkopen gestopt. De vraag kalfde in snel tempo af en het idee dat geknoopte oosterse tapijten een goede belegging zouden zijn, is net zo’n luchtkasteel gebleken als het voorspelde rendement op koopsompolissen. Voor unieke exemplaren van museale waarde worden grote bedragen neergeteld, maar dat zijn uitzonderingen.
Hernieuwde belangstelling
Zo rond 2010 kwam er in bepaalde designkringen een hernieuwde belangstelling voor de traditionele oosterse tapijten. De oude knooptechniek werd gecombineerd met moderne dessins en de voorlopers hiervan vroegen schandalige prijzen voor hun producten die ze voor een habbekrats in Nepal of India lieten maken. Want Iran (het oude Perzië) was ten prooi gevallen aan een handelsboycot van Amerika en een groot aantal westerse landen. Rond dezelfde tijd kwamen ‘oude’ kleden uit Turkije die daar worden versneden en met patchwork in een ander jasje de Europese markt overspoelden. Met het etiket vintage erop geplakt is dat nog steeds big business.
Kitscherig design
Wie nu in de woonbladen kijkt, ziet die patchworkachtige tapijten, maar de hausse is voorbij. De avant garde borduurt nog verder op deze kleden waarbij teruggegrepen wordt op oude motieven die overigens nauwelijks zichtbaar zijn. Heel hip: ‘uitgegomde’ dessins in een uni en vale kleur. Nog hipper: handgeknoopte tapijten waar ogenschijnlijk potten verf over gekwakt zijn, met slierten en plasjes in verschillende kleuren. En als niche: tijgers, leeuwen of andere wilde beesten, op het kitscherige af. Alles gebracht als design.
Sancties Iran
Nadat de sancties voor Iran eind vorig jaar werden opgeheven, grepen Iraanse bedrijven hun kans. Op de vloerbedekkingsbeurs Domotex, afgelopen januari, stonden na jaren afwezigheid een aantal bedrijven met handgeknoopte tapijten. Op die beurs wordt nog steeds voor miljoenen verhandeld in oosterse tapijten, maar het volume loopt gestaag terug. Aanpassen aan de huidige - en snel wisselende - westerse smaak zie ik niet snel gebeuren, zeker niet bij die Iraniërs. Die hebben jaren in relatieve afzondering moeten leven en moeten leren snel te schakelen en kunnen met goedkope kleden (zogenaamd ‘oosterse tapijten’) niet concurreren tegen Chinese massa-nep.
Laminaat
Aan de andere kant liggen er voor westerse bedrijven natuurlijk ook kansen. Als consumenten in Iran laminaat willen in plaats van kleden dan zijn er zat Europese bedrijven die dat kunnen leveren. Hoewel je moet oppassen met de naamgeving van je product want Iran is nog steeds een streng islamitisch land waar ayatolla’s de macht hebben. Die denken bij de naam Quick-Step waarschijnlijk eerder aan een zedeloze dans dan aan een laminaatmerk.
Aribert Guiking