Het is mogelijk: twee problemen in een keer oplossen. Het gehannes in Den Haag met uitgeprocedeerde asielzoekers en toenemende leegstand in winkelstraten en winkelcentra.
Retailers krijgen ongelofelijk op hun donder. Niet alleen van klanten die wegblijven of weinig besteden, maar vooral van mensen-die-weten-wat-goed-is-voor-de-retail-en-de-retailer. Adviesbureaus, marketingspecialisten, consultants, banken en andere wijsneuzen hebben wat bedacht of onderzocht en willen hun ei daarover kwijt en spuien dat via sites en social media
Het ergste zijn randfiguren die hengelen naar klussen en dat doen onder het mom dat zij graag wat van hun ervaringen en inzichten (ahum!) willen ‘delen’ met die arme retailertjes. Daarnaast komen er regelmatig vastgoedbedrijven met cijfermateriaal over leegstand, tetteren makelaars juichverhalen in het rond over aantrekkende woningverkopen en scheiden banken vrijwel continue allerlei rapporten af. Dan wordt het echt oppassen. Want dat wij – generaliserend gesproken – niet kunnen vertrouwen op banken is een open deur. Maar toch komt er soms wat zinnigs van die grootkapitaalboeren.
Meer leegstaande winkels
Zo kwam deze week de ABN Amro met een rapport waarin wordt gemeld dat de waarde van bouwvergunningen die vorig jaar zijn uitgegeven voor nieuwe winkels flink is gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Terwijl vorig jaar de winkelleegstand verder is opgelopen. Even voor de duidelijkheid: de waarde van een bouwvergunning wordt bepaald door de prijs van het pand als het uiteindelijk is opgeleverd. Vorig jaar lag dat bedrag 76% hoger dan in 2013. De leegstand liep tegelijkertijd op van 7,8% naar 8,7% van het winkeloppervlak. Oké, waarde zegt nog niet direct wat over oppervlak, maar de teneur is duidelijk.
En nog meer leegstaande winkels
De vraag is nu hoe het kan dat er nog steeds zoveel nieuwe winkels worden gebouwd. Dat kan vooral omdat gemeenten dat willen, zo stelt de ABN Amro. Gemeenten laten gerust nieuwe winkelpanden neerzetten terwijl ze weten dat vlakbij - maar natuurlijk wel in een andere gemeente - leegstand is. Gemeenten gedragen zich als stronteigenwijze, recalcitrante, dwarsliggende pubers die bewust niet willen luisteren. Logisch, want nieuwe winkels laten bouwen betekent kassa. Grondverkopen brengen geld in het laatje en als dat betekent dat een buurgemeente wellicht met nog meer leegstand te maken gaat krijgen dan is dat pech gehad.
Retailagenda
Daarom is de Retailagenda die minister Kamp vorige maand lanceerde een farce. Netter geformuleerd: een document vol goede bedoelingen. In die Retailagenda wordt gesteld dat leegstand in winkelstraten moet worden aangepakt door samen te werken; gemeenten, retailers, vastgoedbedrijven, individuele pandeigenaren, banken – tig partijen moeten gezamenlijk die winkelgaten gaan dichten. Het gaat echter om veel en vaak tegenstelde belangen en om de provincie in dit geheel een regisseursrol toebedelen (omdat anders gemeenten elkaar dwarszitten), gaat niet werken.
Centralisatie en decentralisatie
De landelijke overheid kan (of wil) nauwelijks een sturende rol in dat retailgedoe vervullen. De rijksoverheid trekt zich meer en meer terug en gemeenten moeten steeds meer zelf gaan regelen, denk even aan de janboel over de zorg die de gemeenten op hun bordje hebben gekregen. De regering wil echter ook bepaalde zaken centraliseren en daar is het probleem van de uitgeprocedeerde asielzoekers een goed voorbeeld van. Die moeten op een paar plaatsen gecentraliseerd worden opgevangen en een hoop gemeenten willen dat niet. Die willen zelf bed, bad en brood verzorgen. Dat kost geld en nog meer geld omdat de landelijke overheid die stoute gemeenten wil gaan beboeten als zijn niet doen wat Den Haag wil.
De oplossing
Ik zou zeggen: laat die asielzoekers leegstaande winkelpanden betrekken. De leegstand wordt zo opgelost en tegelijkertijd worden de grote opvangplekken niet overstelpt met mensen die weg moeten, maar niet weg willen. Laat die mensen voor mijn part een winkeltje beginnen. Ja, inderdaad. Ga nou niet zitten zeiken dat het concurrentievervalsing is want die mensen moeten gewoon hun eigen broek gaan ophouden in plaats van leven van de goedgevendheid van particulieren en overheden. En het houdt hen van de straat.
Dus ja, de leegstand wordt zo mooi gespreid opgelost, maar vollere winkelstraten – daar moet nog wat op gevonden worden.
Aribert Guiking