De expansie van IKEA verloopt niet meer zo gemakkelijk als voorheen en zeker niet via het openen van de zoveelste grote blauwe blokkendoos in het buitengebied. Nieuwe vestigingen worden nog steeds geopend, maar met mate. Zo werden vorig jaar, na jarenlange voorbereiding, geplande vestigingen in Leiderdorp en Zaandam afgeblazen.
Wereldwijd worden er de komende jaren dertig nieuwe vestigingen geopend; kleiner van formaat, beperkter in assortiment en te vestigen in binnensteden. Dus niet in perifere gebieden. Jongeren hebben steeds vaker geen auto tot hun beschikking en komen dus niet meer zo makkelijk in een filiaal van IKEA.
Online weten zij, net als veel andere consumenten, de Zweedse retailer wél te vinden. Dat was opmerkelijk laat want pas in 2013 ging de Nederlandse webshop open en in België is het pas sinds vorig jaar mogelijk om online te shoppen bij IKEA.
De online verkoop groeit als kool en terwijl wereldwijd ontslagen vallen, neemt het aantal arbeidsplaatsen voor de online activiteiten toe. Maar IKEA is niet blind voor internationale ontwikkelingen en denkt erover om de eigen site om te toveren tot een platform waar ook andere partijen hun spullen kunnen uitventen. Tegelijkertijd denkt IKEA erover om zelf via Amazon te gaan verkopen en doet dat al sinds 2017 met een beperkt assortiment in de Verenigde Staten. De enorme naamsbekendheid van IKEA en de snel groeiende online omzet zijn blijkbaar niet genoeg voor het concern.
Je kunt ook zeggen dat IKEA weet dat groot-groter-grootst een keiharde voorwaarde lijkt te gaan worden om te kunnen blijven voortbestaan. Amazon, dat in zijn eentje meer dan de helft van alle online retail in thuisland Amerika voor zijn rekening neemt, verdient meer via derden die verkopen via het Amazon platform dan met eigen producten. Daarnaast komt een groot deel van de omzet, en een substantieel aandeel van de winst, uit clouddiensten die Amazon aanbiedt.
Amazon heeft ook in Duitsland een enorm sterke positie en het was daar groot nieuws toen vorige week duidelijk werd dat de Amerikaanse internetreus een eigen meubellijn introduceerde. In eigen land heeft Amazon al drie eigen labels voor meubelen en het is precies de reden waarom de (offline) meubelretailer XXXLutz vrijwel meteen bekendmaakte niet in zee te zullen gaan met Amazon.
XXXLutz is een Oostenrijkse meubelketen die vooral door agressieve overnames in Duitsland al jaren sterk groeit en de ambitie heeft om aldaar de nummer 1 – uiteraard IKEA – van de troon te stoten. In 2018 was de omzet van IKEA in Duitsland 5.01 miljard euro, XXXLutz bleef steken op 4.050 miljoen euro en daar zit ook de omzet bij uit thuisland Oostenrijk, een relatief kleintje dus.
XXXLutz heeft al eens samengewerkt met Amazon en dat beviel niet zo goed. Bovendien weet een woordvoerder hoe de strategie van Amazon werkt. 'Eerst pikken ze al tien procent in voor het clickproces en als ze zien dat iets goed loopt, maken ze het zelf na.'
Deze truc is een van de redenen waarom de Europese Commissie de (toenemende) macht van platformen wil inperken. Het zal Amazon een rotzorg zijn. Amazon maakt als internetbedrijf nog niet zo lang winst, maar de 11 miljard over 2018 is toch best aardig. Deze week werd bekend hoeveel inkomstenbelasting daarvoor werd betaald: 0 dollar. Daarvoor hoefde het bedrijf geen trucs uit te halen zoals IKEA dat al jaren doet en willens en wetens belasting ontwijkt.
Daarvoor is runner up XXXLutz waarschijnlijk nog iets te klein.
Aribert Guiking