Leegstand van winkels in stads- en dorpscentra moet worden aangepakt, vindt minister Kamp. Ook retail in de periferie heeft aandacht nodig. Waar komt die plotselinge aandacht vandaan en wie moet daar wat aan gaan doen?
Vorige week was er enige commotie over het feit dat de top van ABN Amro er een tonnetje bijkreeg als salaris. Erbij! Opperbaas Gerrit Zalm wist te melden dat het hard nodig was omdat de collega-bankiers de laatste jaren nogal hadden moeten inleveren. *) Vrijwel tegelijkertijd maakte ING bekend dat er vette bonussen uitgekeerd zouden worden aan het topkader van die bank. Ze hadden net de laatste lening van het staatsinfuus afgelost dus kon de zelfbevlekking onmiddellijk van start gaan. Gespeend van iedere realiteitszin zouden deze hufters meteen een bak onafwasbare stront over zich heen gekieperd hebben moeten krijgen, maar het bleef bij een potje verbaal onderkotsen. Althans, tot nu toe.
Retailagenda
In dezelfde week presenteerde Henk Kamp, minister van Economische Zaken, de Retailagenda. Die agenda is in feite een rapport waarin de noodklok wordt geluid over de toenemende winkelleegstand in stadscentra en tegelijkertijd een plan om daaraan wat te doen. Het plan is geschreven door een groot aantal organisaties die direct en indirect aan de retail zijn gelieerd en door het aan de minister te geven die het op zijn beurt mag presenteren als eigen baksel hebben al die retailclubs ervoor gezorgd dat het ministerie ‘de retail’ op de agenda heeft gezet. Slim gespeeld, want ‘de retail’ komt vaak pas in het nieuws als het gaat om bedrijven als V&D of de Hema, grote retailers die in eigendom zijn van investeringsmaatschappijen die juist de ballen verstand hebben van retailen en winkels louter gebruiken als geldgenerator.
Decentrale retail
De aandacht voor leegstand in de centra van steden en dorpen loopt zichtbaar in het oog, dus genoeg reden voor de landelijke, provinciale en gemeentelijke politiek om daarmee aan de slag te gaan. In de slipstream van de Retailagenda kwam deze week een noodkreet over leegstand in perifere gebieden waarbij je moet denken aan meubelboulevards, autoshowrooms en andere, vaak minder direct in het oog lopende, panden. Bij elkaar is dat een behoorlijke oppervlakte en veel daarvan staat ongebruikt weg te kwijnen. Brancheorganisatie INretail en de NRW (Nationale Raad Winkelcentra) trekken hierover aan de bel en hun initiatief wordt gesteund door onder meer de BOVAG en een aantal vastgoedbedrijven die gaan participeren in overlegclubjes die verschillende toekomscenario’s voor de ‘decentrale retail’ gaan schetsen.
Action in autoshowroom
INretail maakt zich druk over die decentraal gesitueerde retail want wat gebeurt er als gemeenten vestigingseisen wat ruimer gaan interpreteren en een Action in een autoshowroom komt? Of wanneer Lidl zich mag vestigen op een meubelboulevard? Of wanneer winkels vanwege hoge huren uit het stadscentrum wegtrekken en verkassen naar een buitenwijk waar de huur veel lager ligt? In het bovengenoemde Retailplan wordt verruiming van regels bepleit en zou bijvoorbeeld horeca ruimer aan bod moeten kunnen komen in reguliere winkels. Maar aan de ene kant proberen leegstand in de centra tegen te gaan met fun, food, kunstenaars, pop up winkels en noem-maar-op en aan de andere kant wat willen doen aan leegstand in de perifere gebieden, hoe combineer je dat?
Exorbitante huren
Soepelheid inzake bestemmingsplannen, flexibele invulling van allerlei panden en pleiten voor marktconforme huren in winkelcentra van dorpen en steden in plaats van torenhoge huren die niet meer van deze tijd zijn, zijn aardige ideeën, maar waarom zullen vastgoedeigenaren hiermee akkoord gaan? Grote vastgoedboeren hebben vaak panden in zowel de centra als in de decentrale gebieden en zij snijden zichzelf in de vingers als in zo’n gebied ruimte wordt geschapen voor retailers uit de binnenstad. Waarom zouden zij die exorbitante huren in binnensteden verlagen als dat leidt tot afwaardering van die panden, juist omdat deze gebaseerd zijn op absurd hoge huren?
Inflexibele banken
Als je weet dat direct - en zeker ook indirect - banken gigantische onroerend goed portefeuilles hebben, dan weet je zeker dat zij zich totaal inflexibel zullen opstellen als het gaat om huurverlagingen. Want minder waarde van het vastgoed betekent de balansen aanpassen en dat betekent mogelijk koersdaling en dat betekent ontevreden aandeelhouders. Dus zullen de banken niet meewerken aan mooie retailplannen. Die retailers, dat vinden zij trage sukkels die van alles moeten gaan veranderen zoals die banken dat graag in hun rapporten laten weten. Ondertussen zijn zij zelf zo star en halsstarrig als maar kan. Alleen in de beloningen naar het eigen topkader, daarin zijn zij uiterst flexibel. En snel.
Aribert Guiking
*) Update 27 maart. Minister Dijsselbloem schort het besluit over de verkoop van ABN Amro even op, zo laat hij weten aan de Tweede Kamer. Deze zou waarschijnlijk na de zomervakantie van start kunnen gaan, maar gezien de ophef over de salarisverhogingen bij de top van de bank wil hij daar eerst over praten in de Tweede Kamer. Download hier de brief van de minister.
Update 30 maart. Gisteren liet ANB Amro weten dat de slarisverhoging van de zes bestuursleden wordt ingetrokken en vandaag werd hierover een verklaring uitgegeven. Hierin staat onder meer te lezen: 'Nu onze beloning ter discussie staat en de toekomst van ABN Amro hieronder dreigt te gaan lijden, laten wij als altijd het bank- en algemeen belang voor gaan en zien wij af van de conversie. Wij hopen dat de rust nu terugkeert.'