Slaapspeciaalzaken behoren niet tot de spannendste en meest innovatieve winkels. Ook hun toeleveranciers, producenten van bedden en matrassen, lopen niet voorop als het gaat om vernieuwing. Toch is er een enorme dynamiek gaande in matrassenland door de komst van zogeheten matrassen start ups, bedrijven die met slechts een type matras en een simpel koopproces online matrassen aanbieden die thuis in een doos worden afgeleverd.
Het begon in 2012 in Amerika, schoot daar snel wortel en verspreidde zich naar Europa. In Nederland zijn er een aantal actief en zijn ze vooral bekend door matrassentests van de Consumentbond. Zo kwam de matras van de Duitse start up Emma meerdere malen als testwinnaar uit de bus. Hetzelfde gebeurde in België.
In Nederland is niet duidelijk wat het effect is van de start ups op de verkoop via de stenen winkels, maar echt lekker gaat het niet met de beddenzaken. In België is er weinig aan de hand omdat daar de totale verkoop via internet nog op een laag pitje staat.
In Amerika is het ontwrichtende (disruptieve) effect van de matrassen start ups behoorlijk. Enorme aantallen traditionele beddenzaken hebben hun deuren moeten sluiten en het wemelt daar van de matrassen start ups die allemaal hetzelfde kunstje doen. Tegelijkertijd zijn er samenwerkingsverbanden gesloten tussen gevestigde retailers en de nieuwkomers. Traditionele beddenzaken hebben zo'n klaar-om-mee-te-nemen matras in een doos staan, naast hun gebruikelijke assortiment.
Vreemd gezien vanuit de ogen van de start ups want zij verzetten zich aanvankelijk juist met kracht tegen de gezapige winkels met hun eindeloze rijen matrassen en opdringerige verkopers die je maar wat aansmeren tegen woekerprijzen.
Maar het wordt nog vreemder. De opgeblazen vijandschap tussen de gevestigde matrassenindustrie en de marketingbabbels van de snelle start ups lijkt volledig geïmplodeerd. Er ontstaan steeds meer samenwerkingen en de pure online spelers gaan zelfs eigen winkels openen. De start ups konden gas geven dankzij torenhoge investeringen van gulle geldschieters, maar de online verkoop kost feitelijk bakken geld en blijkbaar zijn die winkels toch goede verkooppunten waar de meeste consumenten hun aanschaf doen. De start ups zouden de fysieke retail even volledig disrupten, maar zijn bezig zichzelf kapot te maken. Dat beeld is nu aan het ontstaan. En dat alles in een paar jaar tijd.
In Duitsland, de belangrijkste Europese markt, is de situatie anders. Daar is start up Bett1 uiterst succesvol en heeft het bedrijf naar schatting 20% van de totale markt in handen. En dat met slechts 1 type matras, de Bodyguard. De matras is al een paar keer uitgeroepen tot winnaar van een matrassentest van de Stiftung Warentest, de Duitse Consumentenbond. Daar begrijpt de traditionele matrasindustrie helemaal niets van en het gaat zowel bij hen als bij hun afnemers, de winkeliers, gewoon heel erg slecht.
Vorige week werden de cijfers van de matrasindustrie over 2018 bekendgemaakt en was de conclusie: dramatisch! Er was een lichtpuntje. In het laatste kwartaal was de omzetterugval iets minder sterk dan in het derde kwartaal. Tegelijkertijd wordt met bijna de handen voor het gezicht – dit willen wij niet onder ogen zien - gesteld dat het laatste kwartaal en eerste kwartaal (de winterperiode) altijd sterke verkoopmaanden zijn.
Zeker, ook in Duitsland liepen deze week de temperaturen op tot welhaast zomerse waarden. Maar de matrasindustrie vreest voor het hele jaar een ijskoude winter. Of in ieder geval een gure herfst.
Aribert Guiking