Onderzoeksbureau Q&A deed onderzoek naar de toekomstbestendigheid van retailers. Basis daarvan is de beoordeling van 2014 retailers door 5.100 consumenten. Die gingen door de onderzoeksmolen van Q&A waar ze werden opgedeeld in brokken, vervolgens werden overgoten met een tekstueel sausje waarna het geheel werd opgediend in 6 gangen, waarbij de smakelijkheid steeds verder afneemt. Daarom gebruikt het onderzoeksbureau het woord zones waarbij in zone 1 retailers zitten die absoluut toekomstbestendig zijn en je zone 6 kunt karakteriseren als de gevarenzone. Als je hierin zit, moet je je echt zorgen maken voor de toekomst.
In zone 1 zitten Kruidvat, Rituals, Ikea, Albert Heijn, ANWB, Hunkemöller, Coolblue, Kamera Express, Welkoop en Media Markt. Deze winkels zijn, althans volgens het onderzoek, absoluut toekomstbestendig. Een vreemde top 10 want met de winkels van de ANWB (het onderzoek spreekt nadrukkelijk van retail) gaat het helemaal niet goed, ze zijn structureel verliesgevend. Ook bij Media Markt gaat het niet echt geweldig. In zone 2 zitten onder meer De Bijenkorf, Hornbach en de Hema. Ook die hebben blijkbaar hun zaakjes voor de toekomst redelijk goed op orde.
Wat opvalt is dat woonwinkels veelalniet toekomstbestendig zijn. Ikea zit in de top 10 en pas in zone 3 komt de volgende woonretailer: Rivièra Maison. Die 'doet' het daarmee redelijk. In zone 4 komen Kwantum, Leen Bakker en Swiss Sense voorbij en dat is best laag. Als je tenminste afgaat op de cijfers want die zijn bij Kwantum en Leen Bakker best aardig. Bovendien zijn beide bezig met een vernieuwingsslag. Maar blijkbaar weten consumenten dat nog niet of is dat onbekend bij het onderzoeksbureau Q&A. Dat lijkt mij een belangrijke tekortkoming om zoiets niet op te merken. Datzelfde geldt voor Formido. In 2017 is al besloten deze formule op te heffen en deels om te bouwen naar Praxis winkels. Logisch dat daaraan voorafgaand weinig is gebeurd, maar dom van zo'n onderzoeksbureau om dat te veronachtzamen.
Als wij nog een treedje verder zakken en in zone 5 belanden (waar overigens de meeste woonwinkels te vinden zijn) vinden wij onder meer Hubo. Geen woonwinkel, maar deze bouwmarkt is wel bezig met het lanceren van een shop-in-shopconcept met woningtextiel. Het schuift dus een beetje op richting woninginrichting (net als bouwmarkt Karwei daar al jaren mee bezig is), maar belangrijker is de constatering dat Hubo zich wat anders positioneert richting de toekomst.
Ook vreemd is dat Q&A meldt dat Action tot de kleine categorie winkels behoort die door de consument als 'onmisbaar' wordt gezien – en dat lijkt mij een goede uitgangspositie voor de komende jaren – maar tegelijkertijd deze discounter in zone 3 plaatst. Komt dat omdat Action geen webshop heeft, een van de belangrijke criteria voor het onderzoek? Bij Action zijn de prijzen te laag om er online wat mee te gaan doen dus is 'online aanwezigheid' feitelijk geen criterium dat je op de retailer kunt loslaten. Daarnaast is de winstgevendheid van Action gigantisch. Nu veel geld verdienen kan een basis zijn voor investeringen in de toekomst en dat lijkt mij een essentieel onderdeel voor een toekomstbestendige positie. Ik lees hier niets over in het onderzoeksrapport.
Zo zijn er talloze winkelketens te vinden op plekken waarvan het vreemd is dat ze daar staan. Het onderzoek rammelt aan alle kanten. Q&A gebruikt weliswaar uitspraken van consumenten om te komen tot een oordeel over toekomstbestendigheid, maar dat is wel erg kort door de bocht. Consumenten gaan veelal uit van gevoel of doen uitspraken op grond van gebrekkige informatie. Dat een onderzoeksbureau – dat altijd handig de media weet te bespelen – dit min of meer 1 op 1 doorgeeft en daar geen kanttekeningen bij plaatst, doet afbreuk aan het geheel.
In normaal Nederlands: je moet dit onderzoek, en zeker de wijze waarop dit publiekelijk wordt gemaakt, met een korreltje zout nemen. Zeg maar een hele berg.
Aribert Guiking